Wezwanie, albo wizyta komornika sądowego czeka, prędzej, czy później, każdego dłużnika. Warto zapoznać się z podstawowymi zasadami, na podstawie których komornicy prowadzą postepowanie, zwłaszcza w zakresie wyłączenia spod egzekucji określonych składników majątku.
Kilka słów o komornikach
Komornik sądowy jest funkcjonariuszem publicznym działającym przy sądzie rejonowym. Do jego zadań, zgodnie z ustawą z dnia 29 sierpnia 1997 roku o komornikach sądowych i egzekucji, w szczególności należy:
1) wykonywanie orzeczeń sądowych w sprawach o roszczenia pieniężne i niepieniężne oraz o zabezpieczenie roszczeń;
2) wykonywanie innych tytułów wykonawczych wydanych na podstawie odrębnych przepisów oraz tytułów egzekucyjnych, które zgodnie z odrębnymi przepisami podlegają wykonaniu w drodze egzekucji sądowej bez zaopatrywania ich w klauzulę wykonalności;
3) sporządzanie protokołu stanu faktycznego przed wszczęciem procesu sądowego lub przed wydaniem orzeczenia na zarządzenie sądu lub prokuratora Podstawowe czynności to dwie pierwsze.
Dodatkowo komornicy mają prawo do doręczania zawiadomień sądowych, obwieszczeń, protestów i zażaleń oraz innych dokumentów za potwierdzeniem odbioru i oznaczeniem daty, na wniosek organizatora licytacji – sprawowania urzędowego nadzoru nad dobrowolnymi publicznymi licytacjami, z przybiciem najniższej lub najwyższej oferty czy też weryfikowania istnienia i treści tytułów wykonawczych wydanych w postępowaniach elektronicznych.
Podstawą wszelkich działań komornika jest wyrok prawomocny sądu, lub nakaz zapłaty opatrzony sądową klauzulą wykonalności. Przy czynnościach, po raz pierwszy, winien on legitymować się tytułem wykonawczym w oryginale.
Jeżeli komornik posiada wymagane dokumenty, to ma prawo wejść do mieszkania. Jeśli dłużnik nie wpuści funkcjonariusza, to ma on prawo zdecydować o otwarciu przymusowym i przeszukaniu, zwykle w asyście policji. Egzekucji podlegają wszelkie rzeczy należące do dłużnika, poza tymi, które wymienione są w przepisach kodeksu cywilnego (ograniczenia egzekucji). Przepisy ustawy wskazuje, iż nie podlegają egzekucji:
1) przedmioty urządzenia domowego, pościel, bielizna i ubranie codzienne, niezbędne dla dłużnika i będących na jego utrzymaniu członków jego rodziny, a także ubranie niezbędne do pełnienia służby lub wykonywania zawodu
2) zapasy żywności i opału niezbędne dla dłużnika i będących na jego utrzymaniu członków jego rodziny na okres jednego miesiąca
3) jedna krowa lub dwie kozy albo trzy owce potrzebne do wyżywienia dłużnika i będących na jego utrzymaniu członków jego rodziny wraz z zapasem paszy i ściółki do najbliższych zbiorów
4) narzędzia i inne przedmioty niezbędne do osobistej pracy zarobkowej dłużnika oraz surowce niezbędne dla niego do produkcji na okres jednego tygodnia, z wyłączeniem jednak pojazdów mechanicznych
5) u dłużnika pobierającego periodyczną stałą płacę – pieniądze w kwocie, która odpowiada nie podlegającej egzekucji części płacy za czas do najbliższego terminu wypłaty, a u dłużnika nie otrzymującego stałej płacy – pieniądze niezbędne dla niego i jego rodziny na utrzymanie przez dwa tygodnie
6) przedmioty niezbędne do nauki, papiery osobiste, odznaczenia i przedmioty służące do wykonywania praktyk religijnych oraz przedmioty codziennego użytku, które mogą być sprzedane tylko znacznie poniżej ich wartości, a dla dłużnika mają znaczną wartość użytkową
7) środki pieniężne zgromadzone na rachunku bankowym, o którym mowa w art. 36 ust. 4a ustawy z dnia 20 maja 2004 r. o organizacji rynku mleka i przetworów mlecznych
8) produkty lecznicze w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 września 2001 r. – Prawo farmaceutyczne niezbędne do funkcjonowania podmiotu leczniczego w rozumieniu przepisów o działalności leczniczej przez okres trzech miesięcy oraz niezbędne do jego funkcjonowania wyroby medyczne w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 20 maja 2010 r. o wyrobach medycznych.
Zajęte rzeczy podlegają sprzedaży w drodze licytacji, a środki uzyskane z niej zostają, po pokryciu kosztów egzekucji, przekazane wierzycielom
Zajecie i sprzedaż majątku to zwykle ostateczność, bo jako pierwsze stosuje się zajęcia rachunku bankowego, świadczeń wypłacanych przez ZUS, wynagrodzenia czy nadpłaty podatku. Wtedy obowiązkiem komornika jest poinformowanie o zajęciu podmioty, do których kierowane są zajęcia, w formie pisemnej. Wyegzekwowane na skutek zajęć, czy sprzedaży majątku dłużnika środki dzielone są przez komornika zgodnie z kategoriami. W ramach zajęcia także wyszczególnione są w przepisach należności, które nie podlegają egzekucji, lub podlegają wyłączeniom, głównie świadczenia udzielone na cele związane z podróżą służbową, stypendium i inne wsparcie udzielone przez Skarb Państwa, wypłata z tytułu ubezpieczeń osobistych i odszkodowań do ¾ ich wysokości (nie dotyczy należności alimentacyjnych), świadczenia wypłacane przez pomoc społeczną, alimenty, zapomogi, dodatki dla sierot itp.
Ile może zabrać komornik?
Z wynagrodzenia za pracę komornik może zająć 3/5 wynagrodzenia na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych, tu bez znaczenia jest wysokość wynagrodzenia. Wynagrodzenie ze stosunku pracy podlega egzekucji w zakresie określonym w przepisach Kodeksu pracy. W przypadku innych należności potrąceniu podlega połowa wielkości wynagrodzenia, wyższego niż minimalne wynagrodzenie za pracę, po odliczeniu składek na ubezpieczenie społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy. Kwota wolna od potrąceń ulega zmniejszeniu proporcjonalnie, w przypadku zatrudnienia w niepełnym wymiarze czasu pracy. W sytuacji, gdy komornik zajmie świadczenie z tytułu emerytury czy renty, w przypadku należności alimentacyjnych potrąceniu podlega maksymalnie 2/3 świadczenia, a w sytuacji innych należności – ¼ wysokości świadczenia. Dochody te są wolne od potrąceń w części odpowiadającej połowie najniższej emerytury lub renty ogłaszanej przez ZUS.
Komornik jest sądowym organem egzekucyjnym, który posiada wiele uprawnień. Nie należy unikać spłaty wszelkich zobowiązań, wyzbywać się składników majątku. Warto współpracować z komornikiem, by spłacić swoje zobowiązania w sposób dogodny dla obu stron i wierzyciela. Aby uniknąć dodatkowych kosztów (w postępowaniu prowadzonym przez komornika są one dość duże, w zależności od rodzaju zastosowanego środka egzekucyjnego), lepiej dojść do porozumienia z wierzycielem i nie dopuścić do skierowania sprawy do sądowego organu egzekucyjnego.
