Socjolodzy postanowili dowiedzieć się, kto zajmuje się finansami w rosyjskich rodzinach. Okazało się, że w ciągu ostatnich 12 lat kwestia ta uległa istotnym zmianom. Model równego zarządzania budżetem rodzinnym przez oboje małżonków nie jest już dominujący. Tytuł „ministra finansów” domu może mieć i mąż, i żona. Kto konkretnie – zależy to od kilku ważnych czynników – dochodu rodziny, kwestii wykształcenia małżonków, a także tego, czy żona jest pracująca, czy zajmuje się jedynie domem.
Badania na ten temat zostały po raz pierwszy przeprowadzone przez rosyjskich socjologów w grudniu 2011 roku, a wyniki ogłoszono na konferencji pt. „Współczesna socjologia współczesnej Rosji”, zorganizowanej przez Wyższą Szkołę Handlową. Co ciekawe, pod koniec lat 90-tych podobnych badań dokonali brytyjscy uczeni, przeprowadzając wywiady z mieszkańcami 4 rosyjskich miast. Wyniki Brytyjczyków pokazywały, że prawie 80% rodzin preferuje wspólne zarządzanie domowymi finansami.
Po 12 latach wynik znacząco się zmienił – 45,6% rodzin oświadczyło, że wspólnie zarządzają pieniędzmi, u 25% model kobiecego rządzenia zyskał miano priorytetu, a u 32% – męskiego. Przejście od „demokracji” do „dyktatury” męża lub żony można łatwo wyjaśnić – drastycznie zmienił się poziom dochodów w rosyjskiej rodzinie. Według autora badania Dilara Ibrahimowa, w latach 90-tych dominował system typowy dla większości rodzin, w których oboje małżonków pracowało i otrzymywało mniej więcej taką samą pensję. Ponadto, w Związku Radzieckim nieustannie deklarowano równość płci, co także przyniosło swoje rezultaty.
W roku 2000 już nie było mowy o równości , zwłaszcza finansowej. Zmienił się nie tylko poziom dochodów kobiet i mężczyzn, ale także ich stosunek do wykonywanej pracy. Żony – panie domu przestały być czymś egzotycznym, jak w czasach ZSRR. Bezrobotni mężczyźni, będacy mężami kobiet sukcesu też już od dawna nikogo nie dziwią. Dlatego też zmienił się model rozporządzania domowym budżetem. Przy czym pojawiła się interesująca zależność – w rodzinach mało zamożnych to kobiety decydują o wydatkach. A jeżeli kontrolę nad pieniędzmi sprawuje mąż, oznacza to, że jest to rodzina zamożna.
„Konkretny model zarządzania finansowego zależy od tego, w jaki sposób rodzina żyje, jaką strategię przetrwania przyjmuje. Jeżeli rodzina chce ciąć koszty życia, to za pieniądze będą odpowiedzialne kobiety, bo to one są oszczędne. Z kolei jeśli członkowie rodziny mają dobrze płatne posady, możliwości zarabiania dodatkowych pieniędzy – wówczas o budżecie będzie decydować mąż” – wyjaśnia Ibrahimow. W sytuacji, gdy któryś ze współmałżonków ma wykształcenie średnie – najprawdopodobniej w tej rodzinie będzie model równego zarządzania finansami. Ale jest to charakterystyczne tylko dla małżeństw, w których oboje małżonkowie pracują. Jeśli żona (nawet z wyższym wykształceniem) zajmuje się głównie domem, w większości przypadków będzie musiała prosić o pieniądze swojego męża, czasem nawet z dokładnym uzasadnieniem wydatków na piśmie! Kiedy to żona pracuje, a mąż siedzi w domu, jasne jest, że w decydowaniu o wydatkach on również nie uczestniczy.
W wypadku, kiedy oboje małżonków nie pracują, za finanse odpowiada…żona. Jednakże nawet wspólne zarządzanie finansami nie zawsze oznacza równe prawo głosu. Brytyjscy badacze stwierdzili, że czasem w rodzinach ze wspólnym budżetem, gdzie też na przykład odkłada się pieniądze na tzw. czarną godzinę, ostateczna decyzja dotycząca ich ewentualnego wydania i tak spoczywa na jednej osobie. Aby to zbadać, zadali trzy pytania :
1. Kto jest odpowiedzialny za wydatki rodziny?
2. Do kogo należy ostateczna decyzja, jeśli pojawia się odmienne zdanie na temat wydatku?
3. Kto jest głową rodziny?
Interesujące jest to, że na pytanie o głowę rodziny odpowiedzi przedstawiły się następująco – 45% odpowiedziało, że oboje, reszta że mąż. Należy podkreślić, że wygląda to tak głównie w rodzinach ze wspólnym budżetem. Ponadto, istnieją rodziny z niezależną kontrolą finansów – każdy ma swoje dochody i swoje wydatki. Takich rodzin jest w Rosji około 4%. Podobna liczba jest w Wielkiej Brytanii.
Ogólnie rzecz biorąc, zarządzanie finansami w Rosji jest podobne jak w innych europejskich państwach. Wszystko wskazuje na to, że model oddzielnych wydatków stanie się w najbliższej przyszłości dominujący.
